Kościół p.w. Matki Boskiej Gromnicznej
 |
 |
Kościół Parafialny pw. Matki Boskiej Gromnicznej. Powstał w XIII wieku, jako jednonawowa kamienna budowla. Po raz pierwszy wzmiankowany w 1273 roku. Według legendy wzniesiony w 1125 roku. Wielokrotnie rozbudowywany i przebudowywany, jest trzynawowym kościołem z kamienia i cegły z prostokątnym prezbiterium. Na elewacjach wmurowanych jest kilkanaście renesansowych, płaskorzeźb nagrobnych.
- Zdjęcia oraz tekst pochodzą z portalu Wratislaviae Amici.
Opis w opracowaniu Hansa Lutscha
- Grabstein, für einen Priester mit Hostienkelch, ausgepicht, sehr abgetreten: ..hui' Sacelli Masionary ..von 15..
- Dgl.: O donne. . bon . . a magna mat'(er) misere ane (animae) ta ... Beide in der Kreuzkapelle.
- Epitaphium, Grundform im Gepräge der Frührenaissance. Das Mittelfeld zeigt in Relief den Crucifixus, Engel zur Seite, darunter das verstorbene Knäblein Joachim Specht + 1553; im bekrönenden, steilen Giebeldreieck das Lamm Gottes. Rohe Arbeit. Sandstein. Außeres der Kreuzkapelle.
- Dgl. für M. Erasmus Benedictus + 1559 und seine Frau Ursula. Enthält die Auferstehung Christi als Flachbild, darunter die Familie des Verstorbenen; einfache Umrahmung in den Formen der frühen Renaissance. Westhalle.
- Dgl. für den Bürger und Ratsverwandten Lorenz Arnold + um 1560; zeigt ein ungefüges Relief nach Ezechiel 31, darunter die große Schaar von Familiengliedern. Am nördlichen Seitenschiff.
- Inschrifttafel für Herrn Adam Prüfers Hausfrau Anna + 1567, gefertigt 1568; schöne Umrahmung mit einfachem Kartuschenwerk. Am nördlichen Seitenschiff.
- Dgl. für den Bürger Peter Miller + 1580 und seine Frau Anna + 1567; unten halten zwei Engel sein zierlich umrahmtes Wappenschild. Westvorhalle.
- Epitaphium für Herrn Nicolaus Wisenbergk + 1568 und sein Frau Ursula; Grundform, mit dem Flachbilde der Auferstehung Christi, darunter des Verstorbenen Familie. Am nördlichen Seitenschiff.
- Inschrifttafel für Herrn Heinrich Osthausen von Lübeck, Buchführer allhier + 1599; oben der Crucifixus als Relief, in kleeblattförmigem Rahmen. Am nördlichen Seitenschiff.
- Dgl. für den Arzt Peter Wilhelm Swidnicensis + 1607; spätere Form. Westseite.
- Dgl. für den Bürger Nicolaus Roth + 1612. Meister P. H.; späte Form. Am nördlichen Seitenschiff.
- D gl. für den Senator Melchior Müller + 1614 Ebenda.
- Dgl. für den Bürger Johannes Roth + 1615. Ebenda.
- Dgl. für den Senator Georgius Mollerus + 1617. Spätrenaissance-Formen. Westseite.
- Dgl. für den Consul David Closius + 1617. Ebenda.
- Dgl. für die Matrone Ursula Rothin + 1621. Am Nordschiff.
- Dgl. für Herrn Jacob Pscicholtz + 1622, eingefasst von gutem Spätrenaissanceschmuck. Nordwestkapelle.
- Dgl. für den Bürger Abraham Lauben + 1624. Westseite.
- Dgl. für den Ratmahn Balthasar Sündermann + 1624. Nordschiff.
- Dgl. für den Kauf- und Handelsherrn Abraham Eckert + 1623, gefertigt 1625; ähnlich dem obigen von 1622. Kreuzkapelle.
Epitafia na ścianach zewnętrznych kościoła
Epitafium Nicolausa Rotha oraz jego żony Anny
Epitafium mieszczanina Nicolausa Rotha, zmarłego w 1612 roku oraz jego żony Anny zd. Jauch zmarłej w 1609 roku..
IN MEMORIA SEPITERNA ERIT IVSTVS
D. O. M. S.
NICOLAO ROTHIO
Viro bono et honesto, de Repub=
lica huius oppidi bene merito
die Constantiae Anno Chri. 1612
Peregrinationis vero suae in hac vita
nonage simo placide obormtentj
EIVSQ CONVGI
ANNAE IAVCHIAE
matrone piae et modestae die prima
july Anno Redemptoris 1609
Actatis vero suae octuagesimo prade
functae Parentibus Charlsotmis
Quorum animae sint in benedictione hoc
faxum sepulchiale haeredes debitae ob
seruantiae et gratitudinis ergo
Posuerunt
Hodie mecum eris in Paradiso
vale munde. Migrat anima inea
in coelum Spiritus meus in
Paradisum Sepelite corpus mortaam peccato
Epitafium Iohanna Rotha † 1615
Epitafium Iohanna Rotha, zmarłego 22 września 1615 roku. Epitafium ufundowała żona Anna Pruteria oraz sześcioro dzieci: Anna, Dorothea, Ursula, Barbara, Iohan oraz Nicol.
SISTE VIATOR CONSIDERA
Vivit nemo Sibi moritur nemo sibi, Soli
Nos omnes DOMINO viuimus au morimur
Hoc
ipsum considerans
Vir bonus et pius
IOHANNES ROTHIUS
huius oppidictuis et Republ.
patriae et consilys
poste aquam
Aetatem iuvenitem virturi et lin=
guarum culturae confecras
set.
MORBI ET POLONIA TRANSPORTATI
VIOLENTIA SVBLATVS
SOLI DEO CVI VIXIT ANI=
MAM SVAM TRADIDIT
A. Chr: m DC XV D. XXIII SEP.
AETAT XLII CONIVG XVI
AELICTIS POSTSE
ANNA PRUTERIA UXORE
ET SIX ANNA DOROTHEA
VRSVLA, BARBARA, IOHANN
ET NICOL. LIB SVPER
STIT
Abi viator et ferio co=
gita
DEO SOLI UT VIVAS
DUM VIVIS IN TERRIS UT
CUMILIO VIVAS IN AE
TERNUM IN COELIS
Epitafium Balthasara Sindermanna † 1614
Epitafium mieszczanina Balthasara Sindermanna, zmarłego 29 maja 1614 roku.
Lutsch źle odczytał datę śmierci, podając ją jako 1624 rok.
CHRISTO SERVATORI
DN. BALTHASAI SINDERMANNO
ordinis Senatorii huius Reipubl.
viro in tegerrimo veneranda
mtie ferri honoratiss; Consilus
pruderitiss: et Aedis huius
peratmos quamplurimos
Curatori meritiss; no,
vem liberor VI mari
um et III famell
Patri
aerae christnan MDCXIV may XXIX
hor VI . . . . aetatis suae anno
. . . . . . . . placide abdorm
Dolna część głównej płyty inskrypcyjnej
jest bardzo zwietrzała i nieczytelna.
Natomiast dolna płycina zamalowana jest
przypuszczalnie wapnem i niemożliwym jest jej
odczytanie
Epitafium Nicolausa Wisenbergka i jego żony Ursuli
Epitafium Nicolausa Wisenbergka, zmarłego w 1568 roku oraz jego żony Ursuli. Przepiękne epitafium z Chrystusem Zmartwychwstałym, u którego stóp na dole znajduje się cała rodzina.
Epitafium Erasmusa Benedictusa i jego żony Ursuli
Epitafium Erasmusa Benedictusa, zmarłego 27 marca 1559 roku oraz jego żony Ursuli, zmarłej 4 czerwca. Kolejne przepiękne epitafium z Chrystusem Zmartwychwstałym, u którego stóp na dole znajduje się cała rodzina.
ANNO DMI M D LIX DEN XXVII MARTII IST
IN GOT ENTSCHLAFEN DER ERBAR VND WOLGE=
LERTE HER M ERASMUS BENEDICVS VND
DEN IIII IVNII HERNACH FRAW VRSELA SEIN
ELICHE HAVSFRAW DENEN GOT EINE FRO=
LICHE AVFERSTEHVNG VERLEIHEN WOLLE
Epitafium Petera Millera i jego żony Anny
Epitafium mieszczanina Petera Millera zmarłego 11 marca 1580 roku w wieku 68 lat oraz jego żony Anny, zmarłej 28 lutego 1567 roku w wieku 40 lat.
ANNO 1580 DEN 11 MARTI
IST DER ERSAME VND VORSIC=
HTIGE HERR PETER MILLER BVR=
GER ALHIE IN FREISTAD SEINES
ALTERS 68 IN GOT ENTSCH=
LAFFEN
ITEM
ANNO 1567 DEN 28 FEBRV=
ARII IST ZV VOR DIE TVGENT=
SAMME FRAW ANNA SEINE
EHLICHE HAVSRAV IHRES AL=
TERS 40 IAR IN GOT VOR=
SCHIEDEN
PSALM 90
VNSER LEBEN WERET SIBEN=
ZIGIAR WENS HOCH KOMET
SO SINDTS ACHTZIGK WENS
KOSTLICH GEWESEN IST SO
ISTS MVHE VND ARBEIT
GEWESEN
P. M.
Epitafium Anny Prufer † 1567
Epitafium Anny Prufer zd. Erin, żony Adama Prufersa, zmarłej 19 grudnia 1567 roku w wieku 26 lat. Epitafium wystawił mąż w 1568 roku
ANNO CHRISTI 1567 IST
IM HERRN ENTSCHLAFFEN
DIE ERBARE VND TVGENT=
SAME FRAW ANNA ERIN
ADAM PRVFERS EHLICHE
HAVSFRAW DEN 19 DE=
CEMB IRES ALTERS
IM 26 IAR
pSALM 31
IN DEINE HENDE BEFELH
ICH MEINEN GEIST DV
HAST MICH ERLOSET
HERR DV TREWER GOTT
Epitafium Petera Arnolda i jego żony Katariny
Epitafium Petera Arnolda z Dąbia, zmarłego 25 stycznia 1541 roku oraz jego żony Katariny zmarłej 24 kwietnia.
Epitafium Iacobo Pscicholtza † 1622
Epitafium Iacobo Pscicholtza zmarłego 23 marca 1622 roku.
Patri Aeternit: S.
Dn: IACOBO PSCICHOLTZ
CIVI Modesto et Pio
Ao; dn: 1622 . d. Men: Mart:
23. Aetat: veros. 30.
ex hac vita Prae repto
VIDVA Svperstes
Marito charisso. s. AM: conivq
Memor: ergo. HOC MONV:
LOCAVIT
Epitafium dzieci Martina Crumera
Epitafium dzieci Sabiny i Jacobo Crumer, zmarłych 14 czerwca 1594 roku oraz dwa lata później 16 czerwca 1596 roku. Ich ojcem był Martin Crumer.
CONSVMATVS DE SAIMPLE . . . .
SA TEMPORA
SABINO ET IACOBO ELLIOL CARTSS
. . . . . M D X C V AETAT HEBDOM
XIV IVNI . . . . M D X C V I AETAT DIE XVI ES
XVI IVNI MORTE ET HIVIVS V. VINCVL IN VE
. . . CAL PATR. LIDEPTAT, TRANSLATIS
MARTINVS CRVMERV SEPVS V. LIM. ET
. . . . BVRENIA PARENT MORTALIS
MEMOR CONDITION IMMORTALITA
TVAE . . . VRAESPE PLENI
H. M. P. C.
SVPREMAS AVDI VOCES HOC PARVA DVORVM
CORPORA SVNT FRATRVM CONSOCIAT ALCOS
VITAE VTT BREVIS HIC VT COELO LONGIOPE SE
CVAM BENE DEXTRA VICEM VERTIT AMICA DEI
OVILEGIS HAC, TRANSI MEI LORIMENTE VIATOR
ET VITAE AC MORTIS TEMPORA NOS TVAE
Epitafium Melchiora Millera † 1614
Epitafium Melchiora Millera, zmarłego 18 kwietnia 1614 roku.
Górna płycina
Pietas ad omnia urins est promissionem ha=
bens vitae quae nune est et futurae. Timo: IV
Środkowa płycina
DEO SOLI-JVS TC: S.
MELCHIORI MVLLERO
Antiquae virtutis et fidei
viro civi modesto Sona
feri honesto bonis
omnibus cnato.
Anno qui 1614 men. Ap.
die 18 Astai: suae 56 coniug.
29 mter suspiris et prec.
ar ebent. rebus humani pie placideq exemto
Hoc monum sepulchrale in spem
Ratae resurt Conjunx mortas
in memor marito desidere
tisso suo 5 moris et nono.
ris ergo P. cu.
. . . . ravit
. . . . . 26
Expergiso miisti laudate
qui inhabitatis pulve=
runt
Dolna płycina
Optime NOSSE MORT uita est SAPIEHA utum
qai moritor situs uiere DISCE MORI
Epitafium Ursuli Rothe † 1621
Epitafium Ursuli Rothe, zmarłej 20 sierpnia 1621 roku.
MEMOR : AETER * S *
Mtronae Honestae et Piae
VRSVLAE ROTHIAE
D. Mel: Mülleri VID: defiderat:
placidiss: morte animo ad
beatam * analysin * promtissimo
inspe indubitato resvr exvvia
Svarum ad vitam cvmanim
transigendam Sem
piternam
Ao chi 1621: At: vero svae 54 die
M * Avg 20 *
MORTALIT EXEM TAE
HOC sax: Sepulchral:
Frater Cersamv: Roth: S * cvm * sss
pietatis ergo posvervnt
Credite non Misereris
qui bene VIVIt obit
Epitafium Georgiusa Mollerusa † 1617
Epitafium senatora Georgiusa Mollerusa, zmarłęgo 8 stycznia 1617 roku.
Płycina górna
Philipp: 1
Cupio DISSOLUI ET ESSE
CUM CHRISTO
Inskrypcja
qui. cui crederet
uere scinit
GEORGIUS MOLLERUS
Senatorii ordinis in Republ.
quondam hac vir graviss:
Iudiciorum item Provincialium
per decennium director fideliss
et
Aedis huius Curator ut digniss ita
Sollertiss:
Conditionis humanae memor sibi hunc
quietis locum delegit vivus ut
deinde huc sepeliretur mortuus
Diem suum placidiss obiit, atqe maximo
non viduae tantum et liberorum
maestiss, sed et bonor omnium
sui desiderio relicto
Posteaquam vixisset annos LIV
Ad locum sibi a CHRISTO paratiem in
caelis, et filiolam ANNAM premiss.
abivuit VIII. Ianuar: Anno
M DC XVII
Eundem . . .se quente
Anno
MDCXemen Iuly XXI
HEDWIGE BUSERIA coniuge quae
cum liberis superstit Sidonia
Maria Hedwige et Johane
Sigismundo: marito hona=
ris praestans officium
pietatis debitum
Epitafium Zachariasa Kickel † 1268
Epitafium Zachariasa Kickel, zmarłego 9 sierpnia 1568 roku.
ZACHARIAE KICKEL
FILIOLO DIE AVGVSTI
9 ANNO AETATIS 4
PLACIDE OBDORMIENT
ZACHARIAS PATER
POSVIT
ANNO CHRISTI 1568
MATHEI XVIII
NON EST VOLVNTAS
PATRIS VT PEREAT
VNVS DE PARVVLIS
ISTIS ET VIA ANGELIS
EORVM VIDENT FA=
CIEM PATRIS
Epitafium Petera Swidnicensis † 1607
Epitafium Petera Wilhelma Swidnicensis, zmarłego 5 maja 1607 roku.
Górna płycina
Pietas ad omnia utilis est promisionem
habens Vitae Praetentis et futurae
Inskrypcja
PERENNIT
S:
D: Petro Wilhelmo Swidnicensis
Sil: Medieo excellentiss et Peritis
Reipub: Freistadiensis per aos octo
Physico Nientissimo et Theologo
Exercitatiss
Post varios vitae casus Christiane
fortitudine exantlatos placidiss: in
Christi Salvatoris unici fidu=
cia Ao: 1607 May 5. post
quam vixisset aos 48. ob. dormientj
Esihera Buchwalderi uxore et
filiola ejusdem nomnis haeres
unica relict: affectus et
Pietatis debitae ergo
H. M. P.
Epitafium Davida Closiusa † 1607
Epitafium konsula Davida Closiusa, urodzonego 5 stycznia 1546 roku a zmarłego 10 czerwca 1607 r. W 1567 roku ożenił się z Ursulą Schüller.
Lutsch źle odczytał datę śmierci podając ją jako rok 1617.
Górna płycina
JUSTUS UT PALMA FLOREBIT
Inskrypcja
CHRISTO SALVATORI S.
DAVID CLOSIUS
FREISTADIENSIS
VIR CONSULARIS,
Iudiciorum et Provincialium
et Civicorum
Moderator
Anno Sal: MDXLVI. V. Ian.
natus:
Anno MD. LXVII. XIII. Sept.
URSULAE SCHÜLLERIANAE
talarno sociatus:
VIII. Masc: quorum V Superst:
et II Foemell:
Pater:
Publicis Officijs in ann: XXXIV
functus:
Vita laudatiss: per acta
Summocum Reipubl: tum Suorum Iunctii
Anno Aetat: LXII Conjugij XXXIX
An: Sal: M.D.C.VII. X Iuny
med: 3. matus:
pie mortuus
Laetiss expectans Resunect:
Hoc quescit loco:
Lux iuni Coelo bis quinta erat oria beato
Ut fato DAVID CLosIUs oCCUbuit
M. H. D. V. E. L.